Uproszczone zasady zatrudniania obywateli Ukrainy

W związku z zaistniałą sytuacją rząd uchwalił tzw. specustawę o pomocy obywatelom Ukrainy, której przepisy weszły w życie 12.03.2022 r. Ustawa ma na celu stworzenie szczególnej regulacji prawnej zapewniającej doraźną podstawę prawną do legalnego pobytu obywateli Ukrainy, którzy w wyniku działań wojennych opuścili swój kraj i wjechali do Polski bez względu na ostateczny cel swojego pobytu.

Specustawa stanowi podstawę prawną uznania pobytu obywatela Ukrainy za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24.02.2022 r., w sytuacji kiedy wjechał on legalnie na terytorium RP z terytorium Ukrainy lub państw trzecich, do dnia określonego w rozporządzeniu Rady Ministrów i zadeklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Obywatele innego państwa, będący małżonkami obywatela Ukrainy, którzy przybyli do Polski 24.02.2022 r. lub później, z terytorium Ukrainy, na podstawie przepisów specustawy są traktowani jak obywatele Ukrainy.

Zasady wjazdu do Polski

Obywatel Ukrainy posiadający paszport biometryczny wjechał do w ramach ruchu bezwizowego, otrzymując pieczątkę w paszporcie potwierdzającą datę wjazdu i miejsce przekroczenia granicy. Przepisy ogólne pozwalają na pobyt w Polsce w ramach ruchu bezwizowego przez 90 dni w ciągu kolejnych 180 dni.

Obywatele Ukrainy, którzy nie posiadają paszportu biometrycznego mogą wjechać do Polski w oparciu o zgodę Komendanta Straży Granicznej. Zgoda Komendanta może zostać zastosowana także wobec wszystkich osób, w tym małoletnich, które nie posiadają odpowiednich dokumentów wjazdowych.

Osoby, które wjechały bez zarejestrowania wjazdu przez Komendanta Straży Granicznej (nie mają stempla w paszporcie ani innego dokumentu potwierdzającego wjazd do Polski), muszą udać się do najbliższego urzędu gminy lub miasta w ciągu 60 dni, aby zarejestrować swój wjazd. Procedura rejestracji wjazdu połączona jest z procedurą uzyskania numeru PESEL.

Po 9 miesiącach od wjazdu do Polski, obywatel Ukrainy podlegający przepisom specustawy będzie uprawniony do złożenia wniosku o udzielenie jednorazowego zezwolenia na pobyt czasowy na okres 3 lat.
Wyjazd z terytorium Polski na okres dłuższy niż 1 miesiąc pozbawia prawa do legalnego pobytu na podstawie powyższych rozwiązań.

Nadanie numeru PESEL

Obywatele Ukrainy podlegający specustawie mają prawo do uzyskania numeru PESEL według nowej procedury. Otrzymanie numeru PESEL jest warunkiem otrzymania m.in. świadczeń socjalnych. Wniosek o nadanie numeru PESEL można złożyć w dowolnym urzędzie gminy.

Prawo do pracy w Polsce

Wszyscy obywatele Ukrainy przebywający legalnie bez względu na datę wjazdu do Polski, którzy nie złożyli wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, otrzymują prawo do pracy bez obowiązku uzyskiwania zezwolenia na pracę. Przepisy mają zastosowanie do wszystkich osób będących obywatelami Ukrainy przebywającymi legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przesłankę „legalnego przebywania w Polsce” spełniają również osoby, które przebywają w Polsce po wygaśnięciu swoich pierwotnych tytułów pobytowych na podstawie przepisów uprawniających ich do kontynuowania pobytu w Polsce, np. tzw. specustawy covidowej.

Podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy jest obowiązany w terminie 14 dni od dnia zatrudnienia powiadomić powiatowy urząd pracy o fakcie zatrudnienia poprzez portal praca.gov.pl.

Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej

Wszyscy obywatele Ukrainy przebywający w Polsce legalnie otrzymują również prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy pod warunkiem uzyskania numerem PESEL oraz wpisu do CEiDG. W przypadku gdy pobyt przedsiębiorcy – obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przestanie być legalny przedsiębiorca podlega wykreśleniu z CEIDG.